Tuy nhiên, ở nhiều lĩnh vực, nhiều địa phương trong tỉnh, việc xây dựng các mô hình sản xuất công nghệ cao trong nông nghiệp còn nhiều lúng túng, bất cập và thiếu tính thực tiễn, dẫn đến tình trạng thiếu hiệu quả, lãng phí và không bền vững. nguyên nhân chủ yếu của tình trạng trên có lẽ là những hạn chế về nhận thức và khả năng xác định những yếu tố công nghệ cao phù hợp với một nền nông nghiệp, sản xuất còn mang nặng tính nhỏ lẻ, tự phát và hạn chế về năng lực đầu tư tài chính.
Mô hình nuôi tôm siêu thâm canh. Ảnh: Lê Hữu Ân
Để xác định phát triển ứng dụng công nghệ cao cho một số lĩnh vực sản xuất nông nghiệp trong điều kiện cụ thể của tỉnh nhà. Tôi xin nêu một số ứng dụng công nghệ cao trong thời gian tới như sau:
Thứ nhất, cần xác định thế nào là công nghệ cao trong nông nghiệp? Công nghệ thông tin, công nghệ sinh học, công nghệ vật liệu mới, công nghệ tự động hóa được coi là các lĩnh vực công nghệ cao được Đảng và nhà nước ta xác định ưu tiên phát triển mạnh mẽ trong thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đây là các lĩnh vực công nghệ có hàm lượng chất xám cao, có thể tạo ra những đột phá trong lĩnh vực kinh tế kỹ thuật khác và sự bùng nổ về khoa học công nghệ nói chung phục vụ đời sống con người nói riêng.
Thứ hai, một quy trình sản xuất có thể mang trong nó nhiều yếu tố công nghệ cao ở từng công đoạn, nhưng chưa thể là quy trình công nghệ cao nếu chưa đồng bộ trong suốt chuỗi cung ứng. Điều này có thể thấy rõ trong các quy trình sản xuất khá phổ biến hiện nay trong sản xuất nông nghiệp ở tỉnh ta. Các yếu tố công nghệ cao có thể là giống mới có tiềm năng năng suất cao, chất lương tốt, công nghệ nhà kính, kỹ thuật tưới tiêu mới, phân bón sinh học hữu cơ cho hiệu quả cao, biện pháp phòng trừ sâu bệnh mới hiệu quả cao và an toàn, công nghệ xử lý bảo quản sau thu hoạch hiện đại. Tuy nhiên, lại không được liên kết lại thành một chuỗi mà tách rời thành từng phần từng công đoạn, …
Thứ ba, cần khẳng định là công nghệ cao là công nghệ cho ra các sản phẩm có chất lượng cao với quy mô sản xuất lớn và hiệu quả kinh tế cao. Chất lượng theo nghĩa rộng là một chỉ tiêu phức hợp và được đánh giá theo suốt chuỗi cung ứng. Lấy mặt hàng hóa làm ví dụ, giá trị của một mặt hàng hóa thường được gia tăng đáng kể nhờ cách mà nó được tiếp thị, cách đóng gói, bao bì, phong cách, kiểu dáng trình bày và sự thuận tiện trong phương thức đặt hàng, giao hàng, …
Mô hình trồng rau màu an toàn Ảnh: Lê Hữu Ân
Chất lượng bao gồm: Chất lượng kỹ thuật, chất lượng chức năng, chất lượng dịch vụ, sự đồng bộ về trình độ công nghệ trong mỗi công đoạn của chuỗi cung ứng có ý nghĩa quyết định đến sự thành công của mỗi yếu tố công nghệ và của toàn bộ quy trình công nghệ. Trong nhiều ngành hàng nông sản của tỉnh ta còn thiếu tính đồng bộ này vì vậy, sản phẩm thiếu sức cạnh tranh.
Thứ tư, công nghệ cao chỉ phát huy tốt hiệu quả khi sản xuất mang tính công nghiệp, đầu tư ứng dụng công nghệ cao đòi hỏi nhiều vốn và quy mô sản xuất tương ứng, trình độ sản xuất tương ứng, sản xuất nông nghiệp ở Bạc Liêu hiện nay còn trong tình trạng nhỏ lẻ, manh mún và tự phát của hộ nông dân, rất khó có thể phát triển sản xuất theo hướng công nghiệp công nghệ cao với qui mô sản xuất nhỏ lẻ như vậy. Vì vậy, tỉnh đã và đang khuyến khích và tạo mọi điều kiện thuận lợi cho việc hình thành các trang trại, gia trại và thành lập các khu nông nghiệp công nghệ cao có quy mô sản xuất hàng hóa lớn. Với quy mô nông hộ hiện nay để tiến tới một nền sản xuất nông nghiệp có tính công nghiệp công nghệ cao, cần có định hướng tổ chức phát triển sản xuất , tiếp thị liên kết dưới các hình thức hợp tác xã kiểu mới hoặc công ty liên doanh, … để có quy mô tài chính và điều kiện sản xuất đủ lớn cho đầu tư công nghệ cao, như vậy trình độ quản lý cũng cần được nâng cao và cũng cần được coi là yếu tố công nghệ.
Trong bối cảnh hội nhập nhiều cơ hội nhưng cũng đầy thách thức hiện nay, sản xuất nông nghiệp tỉnh ta cần phát triển theo hướng công nghiệp, công nghệ cao, có hiệu quả cao, tạo sản phẩm hàng hóa có chất lượng tốt, có khả năng cạnh tranh. Trong đầu tư ứng dụng công nghệ cao trong nông nghiệp cần nghiên cứu kỹ tính đặc thù của sản xuất nông nghiệp là phụ thuộc rất nhiều vào điều kiện ngoại cảnh. Công nghệ cao được ứng dụng phải phù hợp với điều kiện cụ thể của từng vùng. Để ứng dụng công nghệ cao một cách có hiệu quả, cần đầu tư cải thiện đồng bộ các yếu tố công nghệ trong suốt chuỗi cung ứng hàng hóa và tổ chức sản xuất, tiếp thị có quy mô tương xứng./.
Lê Hữu Ân